Andrzej Borkowski, Roman Mnich, Barbara Sitarska

Jan Amos Komeński: Bibliografia (wybór)

 

Twórczość Jana Amosa Komeńskiego jeszcze nie zyskała kompletnej edycji. Do dziś trwa rozpoczęte w 1969 roku wydawanie jego dzieł przez Czeską Akademię Nauk – Johannis Amos Comenii Opera Omnia / Dílo Jana Amose Komenského. Od czasu wydania pierwszego tomu (1969) zostały opublikowane i opatrzone komentarzami także inne tomy: drugi (1971), trzeci (1978), czwarty (1983), pierwsza część dziewiątego (1989), jedynasty (1973), dwunasty (1978), trzynasty (1974), czternasty (1974), trzy części piętnastego (1986, 1989, 1992), siedemnasty (1970), osiemnasty (1974) i dwudziesty trzeci (1992). To, że wydanie Opera Omnia Komeńskiego trwa już ponad czterdzieści lat, świadczy przede wszystkim o kłopotach tekstologicznych i trudnościach edytorskich. Ponadto pisanie komentarzy do poszczególnych dzieł tego wybitnego filozofa, pedagoga, teologa wymaga rozległych kompetencji filologicznych.

W Polsce dysponujemy jedynie kilkoma ważniejszymi przekładami tekstów tego słynnego myśliciela, są to m.in. takie wydania, jak Wielka dydaktyka (Wrocław 1956), Pisma wybrane (Wrocław 1964), Pampaedia (Wrocław 1973); zestaw szerszy podajemy poniżej w sporządzonej bibliografii.

Podstawowym dziełem na temat życia i twórczości autora Drogi do światłości jest niemieckojęzyczna książka Milady Blekastad (1917-2003) COMENIUS: Versuch eines Umrisses von Leben, Werk und Schicksal des Jan Amos Komenský (Oslo - Praha 1969). W Polsce najważniejsze prace poświęcili czeskiemu myślicielowi Łukasz Kurdybacha (Działalność Jana Amosa Komeńskiego w Polsce. Warszawa 1957) oraz Bogdan Suchodolski (Komeński. Warszawa 1979). W ostatnim czasie ukazała się również bogato ilustrowana praca Adama Fijałkowskiego „Orbis pictus”. Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego (Warszawa 2008).

Badania nad dorobkiem Jana Amosa Komeńskiego prowadzone są przez różne ośrodki europejskie. W Czeskiej Akademii Nauk powołana została specjalna placówka badawcza, zajmująca się zarówno wydaniem dzieł Komeńskiego, jak i badaniami, związami z życiem i twórczością tego autora. W Republice Czeskiej ukazują się dwa komeniologiczne periodyki – wydawany przez Akademię Nauk „Acta Comeniana” (Praha) oraz przez Muzeum Komeńskiego w Uherskim Brodzie „Studia Comeniana et Historica” (Uherský Brod). Ostatnio wydano w Czechach wartościowy tom Jan Amos Komenský Odkaz kultuře vzdělávání. Johannes Amos Comenius The Legacy to the Culture of Education. Red. Svatova Chocholová, Markěta Pánková, Martin Steiner. Praha, Academia, 2009. Szczególną popularnością wśród komeniologów cieszą się również roczniki Niemieckiego Towarzystwa Komieńskiego – „Comenius-Jahrbuch”. Każdy z wymienionych periodyków ma swoje strony internetowe.

 Spośród ogromnej bibliografii, przede wszystkim obcojęzycznej, podajemy najważniejsze pozycje w języku polskim.

I. Teksty Jana A. Komeńskiego

 

A. Edycje polskie

1/ „Unum necessarium” czyli Jedyne konieczne. Tłum. Joanna Sachse. Wstęp. Marek Magdziak i Joanna Sachse. Wrocław 1999.

2/ „Oratio de primario ingenia colendi instrumento, sollerter versando, Libris” (Mowa o umiejętnym posługiwaniu się książkami, najcelniejszym narzędziem kształcenia umysłu). Oprac. Janusz Kapuścik. Tłum. Zofia Abramowicz i Maria Walentynowicz. Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich, 1979.

3/ Johanni Amos Comenii Orbis sensualium pictus hoc est omnium funamentalium iin mundo rerum et in vita actionum pictura et nomenclatura: Latino, Gallico, Germanico, Polonico. Oprac. Jadwiga Siniarska-Czaplicka i Michał Kuna. Łódź, Łódzkie Towarzystwo Przyjaciół Książki, 1976.

4/ Pampaedia. Tłum. Krystyna Remerowa. Oprac. Bogdan Suchodolski. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.

5/ Pisma wybrane. Tłum. Krystyna Remerowa. Oprac. Bogdan Suchodolski. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1964.

6/ Wielka dydaktyka. Tłum. Krystyna Remerowa. Oprac. Bogdan Suchodolski. Wrocław, Zakład Narodowym im. Ossolińskich, 1956.

7/ Mowa o książkach, czyli o sprawnym posługiwaniu się tym najprzedniejszym instrumentem kształcenia umysłów. Tłum. Irmina Lichońska. Warszawa, PIW, 1957.

8/ Labirynt świata i raj serca. Oprac. Jan Pindór. Cieszyn, Ewangelickie Towarzystwo, 1914.

9/ Johanni Amos Comenii Orbis sensualium pictus quadriliguis […] pictura et nomenclatura latina, polonica, gallica et germanica. To jest Jana Amosza Kommenusza świat malowany rzeczy widocznych pod zmysły podpadających, w czterech językach […] po łacinie, po polsku, po francusku i po niemiecku. Wrocław, u Wilhelma Bogumiła Korna, 1818.

10/ Labirynt świata i dom pociechy […]. Gdańsk, Drukował Andreas Gabriel Rhet, 1695.

11/ Jan Amos Komeński, Świat w obrazach rzeczy dostępnych zmysłom, Wstęp i przekład polski Adam Fijałkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015, ss.388

 

II. Opracowania poświęcone Janowi A. Komeńskiemu

 

A. Książki autorskie, tomy monograficzne, materiały pokonferencyjne

1/ Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku. Jan Amos Komenský im Kontent der Europäischen Kultur und Geschichte des 17. Jahrhunderts. Red. Barbara Sitarska, Roman Mnich. Siedlce, „Studia Comeniana Sedlcensia”, t. III, Wyd. Akademii Podlaskiej, 2010.

2/ Jan Amos Komeński i bracia czescy w 380 rocznicę przybycia do Leszna (1628-2008). Materiały wydane z okazji 380. rocznicy przybycia braci czeskich do Leszna i 10-lecia powstania Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Lesznie. Red. Alojzy Konior. Leszno, Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne, 2009.

3/ Werner Korthaase badacz Jana Amosa Komeńskiego. Werner Korthaase als Comeniusforscher. Red. Barbara Sitarska, Roman Mnich, Manfred Richter. Siedlce, „Studia Comeniana Sedlcensia”, t. II, Wyd. Akademii Podlaskiej, 2009. 

4/ Adam Fijałkowski: „Orbis pictus”. Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego. Warszawa, Uniwersytet Warszawski, 2008.

5/ Jan Amos Komeński a kultura epoki baroku. Johann Amos Comenius und die Kultur des Barock. Red. Barbara Sitarska, Roman Mnich, Siedlce, „Studia Comeniana Sedlcensia”, t. I, Wyd. Akademii Podlaskiej, 2007.

6/ Kacprzak Lech: Myśl pedagogiczna Jana Amosa Komeńskiego. Aktualność w teorii i praktyce edukacyjnej. Wybór tekstów. Piła, PWSZ im. Stanisława Staszica, 2005.

7/ Dworzaczkowa Jolanta: Szkoła w Lesznie do 1656 r. Nauczyciele i programy. Leszno, Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne, PWSZ im. Jana A. Komeńskiego w Lesznie, Leszno 2003.

8/ Bieńkowski Tadeusz: Jan Amos Komeński o nauczaniu i wychowaniu. Pułtusk, WSH, 1998.

9/ Jan Amos Komeński – prekursor uniwersalizmu. Red. Zenon Jasiński, Franciszek A. Mark. Opole, WSP, 1992.

10/ Jan Amos Komeński dziś i jutro. Materiały z sesji naukowej w 400-lecie urodzin J. A. Komeńskiego. Leszno, Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne, 1992.

11/ Bečkova Marta, Bieńkowski Tadeusz, Čapkova Dagmar: Znajomość dzieła Jana Amosa Komeńskiego na ziemiach czeskich, słowackich, polskich od połowy XVII w. do czasów obecnych. Warszawa, IHNOiT PAN, 1991.

12/ Helsztyński Stanisław: Uczeń Amosa. Wyd. 2. Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1981.

13/ Bieńkowski Tadeusz: Komeński w nauce i tradycji. Wrocław, Zakład Narowy im. Ossolińskich, 1980.

14/ Polsko-Czeskie Sympozjum Komeniologów. Red. Jan Głowinkowski. Leszno, Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne, 1979.

15/ Suchodolski Bogdan: Komeński. Warszawa, Wiedza Powszechna, 1979.

16/ Komeński a współczesność. Materiały Polsko-Czechosłowackiej Konferencji Komeniologicznej zorganizowanej z okazji XXX-lecia Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej. Red. Tadeusz Bieńkowski. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.

17/ Jan Amos Komeński a problemy współczesnej pedagogiki. Red. Leon Leja. Poznań, UAM, 1974.

18/ Osińska Wanda: Jan Amos Komeński w Polsce. Repetytorium prac Komeńskiego znajdujących się w polskich księgozbiorach. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.

19/ Giertych Jędrzej: U źródeł katastrofy dziejowej Polski: Jan Amos Komensky. Londyn 1964.

20/ Alt Robert: Postępowy charakter pedagogiki Komeńskiego. Warszawa, PIW, 1957.

21/ Kurdybacha Łukasz: Działalność Jana Amosa Komeńskiego w Polsce. Warszawa, PZWS, 1957.

22/ Sesja naukowa w Lesznie w czterechsetną rocznicę powstania Gimnazjum i trzechsetną wydania „Opera didactica omnia” J. A. Komeńskiego. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957.

23/ Banszel Karol: Jan Amos Komeński i jego „szkoła macierzyńska” czyli program rozumnego wychowania dzieci w pierwszych sześciu latach. Warszawa 1931.

24/ Bądzkiewicz Antoni: Jan Amos Komeński i znaczenie jego sytemu wychowania. Lwów, Towarzystwo Pedagogiczne, 1874.

25/ O Janie Amosie Komeńskim i jego poglądach na edukację. Red. Barbara Sitarska, Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria PEDAGOGIKA, tom I, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2014, monografia wieloautorska (seryjna), Monografie nr 129, ss. 393.

26/ Jan Amos Komeński a Europa XVII wieku / Jan Amos Komenský und Europa im  XVII. Jahrhundert. Red. Barbara Sitarska, Roman Mnich, Siedlce, „Studia Comeniana Sedlcensia”, tom IV, Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, 2012, ss. 386

27/ Fijałkowski Adam, Tradycja i nowatorstwo w Orbis sensualium pictus Jana Amosa Komeńskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012

 

 

B. Artykuły z periodyków

 

1/ Jurek Anna: Języki obce dawniej i dziś. Cz. 1: Z historii nauczania języków obcych w Polsce – od średniowiecza do II wojny światowej. „Języki Obce w Szkole” 2007 nr 1, s. 5-19.

2/ Wroczyński Ryszard: Komeńskiego koncepcja kształcenia przez całe życie. „Pedagogika Społeczna” 2007 nr 2, s. 126-133.

3/ Korthaase Werner: Rene Descartes o powadze celów i obietnic Jana Amosa Comeniusa (Komenskiego). „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie” 2006 nr 3, s. 115-129.

4/ Spyra Andrzej: Przestrzeń naturalna i przestrzeń sztuczna w "Labiryncie świata i raju serca" Jana Amosa Komeńskiego. „Estetyka i Krytyka” 2006 nr 2, s. 187-195.

5/ Żołądź-Strzelczyk Dorota: Dlaczego „Pampaedia”? „Pampaedia” 2004 nr 1, s. 11-19.

6/ Burzyńska Anna B.: Wokół wrocławskich edycji dzieł Jana Amosa Komeńskiego. Przyczynek do dziejów kształcenia językowego na Śląsku. „Kształcenie Językowe” 2003 nr 4, s. 209-214.

7/ Gruszczyński Włodzimierz: Polski wstęp do „Orbis pictus” Komeńskiego. „Poradnik Językowy” 2002, z. 7, s. 32-35.

8/ Meissner Andrzej: Miejsce Jana Amosa Komeńskiego w polskich badaniach po II wojnie światowej (w 330 rocznicę śmierci). „Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych” 2002, t. 55, s. 35-44.

9/ Hodrova Daniela: „Labirynt świata i raj serca” Jana Amosa Komeńskiego. „Tygiel Kultury” 1998 nr 6/8, s. 5-40.

10/ Konior Adam: Zagadnienie sensu życia w pracach Jana Amosa Komeńskiego. „Grabonoskie Zapiski Regionalne” 1995, t. 5, s. 19-24.

11/ Cirut Henryk: Jan Amos Komeński – reformator spraw ludzkich. „Przegląd Edukacyjny” 1994, nr 1, s. 17-21.

12/ Mokrzycki Lech: Miejsce Komeńskiego w tradycji nauczania historii. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny” (Prace z Historii Oświaty i Wychowania, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie) 1994 z. 4, s. 63-70.

13/ Mokrzycki Lech: Jan Amos Komeński w Prusach Królewskich. „Rocznik Gdański” 1993, t. 53, z. 2, s. 51-62.

15/ Hellwig Jan: Jan Amos Komeński a wychowanie przedszkolne. „Wychowanie w Przedszkolu” 1992 nr 8, s. 485-488.

16/ Wroński Andrzej: Prakseologia oraz teoria organizacji i zarządzania oświatą w twórczości Jana Amosa Komeńskiego. „Nowa Szkoła” 1980 nr 7-8, s. 288-291.

17/ Bieńkowski Tadeusz: Dyskusje nad podręcznikiem „Inaua linguarum” Jana Amosa Komeńskiego. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1978 nr 2, s. 291-298.

18/ Wołoszyn Stefan: Stan i potrzeby współczesnej polskiej komeniologii. „Nowa Szkoła” 1976 nr 2, s. 21-24.

19/ Mrozowska Kamilla, Julian Dybiec: Jan Amos Komeński w Polsce. Działalność – recepcja - przegląd badań. „Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych” 1974, t. 18, s. 71-108.

20/ Bieńkowski Tadeusz: Komeńskiego „Physicae synopsis” i nauczanie przyrodoznawstwa w szkołach różnowierczych w Polsce w XVII wieku. „Pamiętnik Słowiański” 1971, t. 21, s. 177-191.

21/ Hellwig Jan: Jan Amos Komeński a problemy współczesnej pedagogiki. „Nauczyciel i Wychowawca” 1971 nr 2, s. 124-127.

22/ Kamiński Jerzy: U podstaw systemu pansofii Jana Amosa Komeńskiego. „Pamiętnik Słowiański” 1971, t. 21, s. 85-96.

23/ Mandat Antoni: O Janie Amosie Komeńskim po 300 latach (1592-1670). „Chowanna” 1971, z. 1, s. 1-9.

24/ Suchodolski Bogdan: Jan Amos Komeński – pedagog współczesny. „Pamiętnik Słowiański” 1971, t. 21, s. 3-25.

25/ Suchodolski Bogdan: Jan Amos Komeński i nasza współczesność. „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1971 nr 2, s. 179-198.

26/ Śliziński Jerzy: Z działalności Jana Amosa Komeńskiego w Polsce. „Pamiętnik Słowiański” 1971, t. 21, s. 147-157.

27/ Cieśla Michał: „Linguarum Methodus Novissima” Jana Amosa Komeńskiego w 300-lecie śmierci wybitnego uczonego czeskiego. „Języki Obce w Szkole” 1970, nr 4, s. 193-198.

28/ Czajkowski Jacek: Komeńskiego naprawa rzeczy ludzkich. „Życie Literackie” 1970 nr 52, s. 13.

29/ Walentynowicz Maria: Ze studiów nad Komeńskim (po roku 1945). „Ruch Pedagogiczny” 1970 nr 4, s. 495-502.

 

C. Pozostałe opracowania

1/ Sitarska Barbara: Idee Jana Amosa Komeńskiego wobec współczesnych wyzwań edukacyjnych, W: Aleksander Mikołajczak (red.), Jan Amos Komeński - nauczyciel Europy, PWSZ w Lesznie, Leszno 2011 (w druku).

2/ Bobryk Roman: „Orbis sensualium pictus” Jana Amosa Komeńskiego – obrazy i słowa. „Orbis sensualium pictus” von Johann Amos Comenius – Bilder und Worte.W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku. Jan Amos Komenský im Kontent der Europäischen Kultur und Geschichte des 17. Jahrhunderts. Red. Barbara Sitarska, Roman Mnich. Siedlce, „Studia Comeniana Sedlcensia”, t. III, Wyd. Akademii Podlaskiej, 2010, s. 257-260.

3/ Borkowski Andrzej: Jan Amos Komeński i literatura polska XVI i XVII wieku. Powinowactwa i kontrasty (na wybranych przykładach). Johan Amos Comenius und die polnische Literatur des 16. und 17. Jahrhunderts: Verwandtschaften und Gegensätaze (ausgewählte Beispiele). W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 249-256.

4/ Grzegorczyk Barbara: Wychowanie i początkowa edukacja dzieci w pedagogicznej koncepcji Jana Amosa Komeńskiego. W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku. Jan Amos Komenský im Kontent der Europäischen Kultur und Geschichte des 17. Jahrhunderts, op. cit., 217-224.

5/ Jacek Kowzan: Komeński i inni. W kręgu XVII – wiecznych encyklopedystów polihistorów, naturalistów i filozofów nauki. Comenius und andere. Im Kreise der Enzyklopädisten, Polihistoren, Naturalisten und Wissenschaftsphilosophen des 17. Jahrhunderts. W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 31-39.

6/ Książek-Szczepanikowa Aniela: „Być ponad podziałami”… Postawa Jana Amosa Komeńskiego wobec rzeczywistości XVII wieku. „To be above” the attitude of Jan Amos Komeński towards the realisty of the 17. century. W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 41-47.

7/ Kunikowski Jerzy: Jan Amos Komeński – historyczne odniesienia dla współczesnego pedagoga. Johann Amos Comenius – historische Bezüge für den gegenwärtigen Pädagogen. . W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 179-184.

8/ Mnich Ludmiła: Феномен книги творческoм наследии Яна Амоса Коменскoго. Fenomen książki w twórczości Jana Amosa Komeńskiego. Das Phänomen des Buches bei Comenius. W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 261-266.

9/ Mnich Roman: Antropologia Jana Amosa Komeńskiego. Über Comenius’ Antropolgie. W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 101-104.

10/ Paciorek Gertruda: Das Deutsch des. 17. und 18. Jh. vor dem Hintergrund der politisch-sozialen und kulturellwn Bedingungen. Język niemiecki XVII i XVIII wieku na tle warunków polityczno-społecznych i kulturowych. W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 275-286.

11/ Sawicka-Jurek Jolanta: „Trzeba nadto czytać książki”. Komeński i inni w XVII wieku o roli książki. „Man sol Bücher lesen…” – Comenius und andere über die Rolle der Büchner im. 17. Jahrhundert. W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 267-274.

12/ Sitarska Barbara: Dlaczego Jan Amos Komeński wciąż żyje wśród nas?. Warum lebt Johann Amos Comenius ständing unter uns? W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 149-160.

13/ Tarasiuk Renata: Jan Amos Komeński i Janusz Korczak. Dylematy wielokulturowości. Johann Amos Comenius und Janusz Korczak. Das Dilemma der Multikulturalität. W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 133-142.

14/ Tyluś Urszula: Indywidualizm nauczania jako imperatyw dydaktyczny innowacyjnych założeń Jana Amosa Komeńskiego i współczesnej edukacji. Individualisierung des Unterrichts als didaktischer Imperativ in den innovatien Ansätzen des Johann Amos Comenius und in der modern Erziehung. W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 209-215.

15/ Żegnałek Kazimierz: Szkoła w poglądach Jana Amosa Komeńskiego. Die Schule in den Ansichten des Johann Amos Comenius. W tomie: Jan Amos Komeński w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku, op. cit., s. 195-200.

16/ Sitarska Barbara: Johann Amos Comenius als Vorkämpfer für Schicksal der Menschheit. W tomie: Werner Korthaase badacz Jana Amosa Komeńskiego. Werner Korthaase als Comeniusforscher. Red. Barbara Sitarska, Roman Mnich, Manfred Richter. Siedlce, „Studia Comeniana Sedlcensia”, t. II, Wyd. Akademii Podlaskiej, 2009. s.

17/ Sitarska Barbara: The role of media in learning process at a higher education on the 350 th anniversary of Comenius’ collection of works “Opera didactica omnia”, W: Jan Amos Komenský Odkaz kultuře vzdělávání. Johannes Amos Comenius The Legacy to the Culture of Education, red. Svatova Chocholová, Markěta Pánková, Martin Steiner, Academia, Praha 2009, s. 744-751.

18/ Kalinowski Romuald: Komeński a współczesność. W tomie: Jan Amos Komeński a kultura epoki baroku. Johann Amos Comenius und die Kultur des Barock. Red. Barbara Sitarska, Roman Mnich. Siedlce, „Studia Comeniana Sedlcensia”, t. I., Wyd. Akademii Podlaskiej, 2007, s. 23-30.

19/ Książek-Szczepanikowa Aniela: Jan Amos Komeński jako prekursor edukacji ikonizcnej. W tomie: Jan Amos Komeński a kultura epoki baroku, op. cit., s. 55-69.

20/ Kunikowski Jerzy: Jan Amos Komeński jako wielki dydaktyk w edukacji europejskiej. W tomie: Jan Amos Komeński a kultura epoki baroku, op. cit., s. 17-22.

21/ Mnich Roman: Trzy recepcje Jana Amosa Komeńskiego. W tomie: Jan Amos Komeński a kultura epoki baroku, op. cit., s. 133-140.

22/ Mnich Roman: Barok – epoka Jana Amosa Komeńskiego. W tomie: Jan Amos Komeński a kultura epoki baroku, op. cit., s. 229-234.

23/ Sitarska Barbara: Jan Amos Koeński prekursorem idei edukacji całożyciowej. W tomie: Jan Amos Komeński a kultura epoki baroku, op. cit., s. 71-81.

24/ Sitarska Barbara: Podstawy filozoficzne wychowania i kształcenia w twórczości Komeńskiego. W tomie: Jan Amos Komeński a kultura epoki baroku, op. cit., s. 83-98.                

25/ Zych Adam A.: Jan Amos Komeński. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Red. Tadeusz Pilch. Warszawa, „Żak”, 2008, s. 534-535.

26/ Rodek Violetta, Wendreńska Iwona: System pedagogiczny J. A. Komeńskiego i jego znaczenie dla rozwoju dydaktyki. W: Historia wychowania. Skrypt dla studentów pedagogiki. Red. Danuta Drynda. Warszawa, WSP TWP, 2006, s. 113-116.

27/ Wołoszyn Stefan: Pedagogika i pedagogia Jana Amosa Komeńskiego. W: Pedagogika. Podręcznik akademicki. Red. Zbigniew Kwieciński, Bogusław Śliwierski. Warszawa, PWN, 2006, s. 111-114.

28/ Piotr Jaroszyński: Komensk ý Jan Amos. W: Powszechna Encyklopedia Filozoficzna. Tom 5 (Ir - Ko), Lublin 2004, s.735-738.

29/ Turos Lucjan: „Pampaedia” Jana Amosa Komeńskiego w interpretacji Profesora Bogdana Suchodolskiego. W tomie: Bogdan Suchodolski w stulecie urodzin – trwałość inspiracji. Warszawa, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”, 2004, s. 240-245.

30/ Dworzaczkowa Jolanta: Jan Amos Komeński 1592-1670. W: Roczniki Naukowe. Seria A, Miscellanea. Leszno, PWSZ, 2003, s. 9-25.

31/ Okoń Wincenty: Jan Amos Komeński (1592-1670). W: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wyd. 5. Warszawa, „Żak”, 2003, s. 33-35.

32/ Okoń Wincenty: Komenský. Jan Amos. W: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa, „Żak”, 1996, s. 170-171.

33/ Stanisław Kot: Jan Amos Komeński. W: Historia wychowania. Wyd. 3. Warszawa, „Żak”, 1994, s. 297-317.

34/ Krasuski Józef: Pedagogika demokratyczna Jana Amosa Komeńskiego. W: Historia wychowania. Warszawa, WSiP, 1985, s. 75-79.

35/ Wroczyński Ryszard: Jan Amos Komeński. Poglądy pedagogiczne i działalność w Polsce. W: Dzieje oświaty w Polsce do roku 1795. Warszawa, PWN, 1983, s. 157-165.

36/ Bečkova Marta: Przyczynki do działalności Jana Amosa Komeńskiego w Polsce w świetle nowych badań. W: Rozprawy z Dziejów Oświaty, t. 22. Warszawa 1979, s. 3-20.

37/ Čapkova Dagmar: Zależność między nauczaniem ogólnym a specjalistycznym w ujęciu uniwersalnego wychowania permanentnego u Komeńskiego. W: Rozprawy z Dziejów Oświaty, t. 22. Warszawa 1979, s. 21-39.

38/ Bobrowska-Nowak Wanda: Jan Amos Komeński i jego koncepcja szkoły macierzyńskiej. W: Zarys dziejów wychowania przedszkolnego. Cz. 1: Teorie pedagogiczne i rozwój praktyki. Warszawa, WSiP, 1978, s. 47-57.

39/ Marciniak Zbigniew: System pedagogiczny Jana Amosa Komeńskiego. W: Zarys historii wychowania. Warszawa, PWN, 1978, s. 48-51.

40/ Čapkova Dagmar: Nieznany diariusz roboczy J. A. Komeńskiego. W: Zeszyty naukowe Wydziału Humanistycznego. Pedagogika, psychologia, historia wychowania. Red. Danuta Nowicka. Gdańsk, UG, 1975, s. 155-173.

41/ Mrozowska Kamila, Dybiec Julian: Jan Amos Komeński w Polsce: działalność, recepcja, przegląd badań. W: Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych. T. 18. Red. Tadeusz Gołaszewski in. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974, s. 71-108.

42/ Wołoszyn Stefan: Poglądy pedagogiczne Jana Amosa Komeńskiego (1592-1670). W: Dzieje wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie. Warszawa, PWN, 1964, s. 148-160.

43/ Starościak Jan: Poglady dydaktyczne J. A, Komeńskiego jako twórcy dydaktyki naukowej (1592-1670). W: Problem samodzielności ucznia. Zarys historyczny. Warszawa, PZWS, 1962, s. 46-52.

44/ Wołoszyn Stefan: Poglądy pedagogiczne Jana Amosa Komeńskiego. W: Zarys pedagogiki. Red. Bogdan Suchodolski. Warszawa, PWN, 1962, s. 96-103.

45/ Suchodolski Bogdan: Jana Amos Komeński. W: Czy wiesz kto to jest? Jan Amos Komeński, Karol Lineusz, Carlo Goldoni, William Blake, August Comte, Michał Glinka, Henry Wadsworth, Longfellow. Wstęp. Józef Ozga-Michalski. Warszawa, LSW, 1957, s. 7-45.

46/ Rudniański Stefan: Idea wychowania społecznego w dziejach myśli pedagogicznej. Szkice z historii wychowania. Warszawa, Nowa Biblioteka Społeczna, 1938 [wyd. 4, 1961] (fragmenty).

47/ Sitarska Barbara: The role of media in learning process at a higher education on the 350 th anniversary of Comenius’ collection of works “Opera didactica Omnia”, W: Odkaz Jana Amose Komenského kultuře vzdělávání, Pedagogiczne Muzeum Jana Amosa Komeńskiego, red. Svatova Chocholová, Markěta Pánková, Martin Steiner, Academia, Praga Czeska 2009, s. 744-751

48/ Sitarska Barbara: The Political Dimension of the Pedagogy of John Amos Comenius, W: STUDIA COMENIANA ET HISTORICA, nr 87 – 88, red. Pavel Floss, Martin Steiner, Marta Bečková, Jiři Beneš, Karel Floss, Musaeum Comenii Hunno Brodense XXXXII / 2012, , Muzeum Komeńskiego w Uherskim Brodzie, s.27 – 49

49/ Mnich Roman, Jan Amos Komeński i Rosyjski Kościół Prawosławny.  Red, Barbara Sitarska, Roman Mnich. "Studia Comeniana Sedlcensia". Tom IV. Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012, s.117-125.

50/ Sztobryn Sławomir, Polska komeniologia we współczesnych bibliotekach elektronicznych, W: Red, Barbara Sitarska, Roman Mnich. "Studia Comeniana Sedlcensia". Tom IV. Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012, s. 255 -262

51/ Fijałkowski Adam, Dydaktyka Sigismunda Eveniusa (1585 / 89) i Jana Amosa Komeńskiego W: Red, Barbara Sitarska, Roman Mnich. "Studia Comeniana Sedlcensia". Tom IV. Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012, s.161-172

52/ Borkowski Andrzej, Poznawcze i dydaktyczne funkcje symboli w dziełach Jana Amosa Komeńskiego, W: B. Sitarska, R. Mnich (red.), Jan Amos Komeński a Europa XVII wieku / Jan Amos Komenský und Europa im  XVII. Jahrhundert, STUDIA COMENIANA SEDLCENSIA, tom IV, Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012, s.235 – 244

53/ Kalinowski Romuald, Komeński w Polsce, W: B. Sitarska, R. Mnich (red.), Jan Amos Komeński a Europa XVII wieku / Jan Amos Komenský und Europa im  XVII. Jahrhundert, STUDIA COMENIANA SEDLCENSIA, tom IV, Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012, s. 45-52

54/ Kamila Szymańska Kamila, Recepcja Jana Amosa Komenskiego w Lesznie do roku 1939 na tle zainteresowania pedagogiem i jego twórczością w Europie Środkowej,  W: B. Sitarska, R. Mnich (red.), Jan Amos Komeński a Europa XVII wieku / Jan Amos Komenský und Europa im  XVII. Jahrhundert, STUDIA COMENIANA SEDLCENSIA, tom IV, Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012, s. 53- 68

55/ Richter Manfred, Bishop J. A. Comenius, Brethren’s Church, and Pater M. Magni, OFMCap.: De regula fidei – a controversial debate in Poland 1643-1645/ Biskup J. A. Komeński, Kościół Braci Czeskich a ojciec M. Magni OFMCap.: De regula fidei – kontrowersyjna debata w Polsce w latach 1643 – 1645, W: B. Sitarska, R. Mnich (red.), Jan Amos Komeński a Europa XVII wieku / Jan Amos Komenský und Europa im  XVII. Jahrhundert, STUDIA COMENIANA SEDLCENSIA, tom IV, Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012, s. 69- 78

56/ Wagner Marek, Europa Środkowa w czasach Jana Amosa Komensky’ego, W: B. Sitarska, R. Mnich (red.), Jan Amos Komeński a Europa XVII wieku / Jan Amos Komenský und Europa im  XVII. Jahrhundert, STUDIA COMENIANA SEDLCENSIA, tom IV, Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012, s. 27-36

57/ Zemek Petr, Komenský a Jednota bratrská ve vstahu ke svétu / Komeński a Jednota bratnia  w relacji do świata, W: B. Sitarska, R. Mnich (red.), Jan Amos Komeński a Europa XVII wieku / Jan Amos Komenský und Europa im  XVII. Jahrhundert, STUDIA COMENIANA SEDLCENSIA, tom IV, Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012, s. 79- 92

58/ Stalla Bernhard, Uniwersytet  Ludwiga Maximiliana w Monachium, Niemcy  Jan Amos Comenius in der Niederlande. Historische Spurensuche In Amsterdam Und Naarden / Jan Amos Komeński w Niderlandach . Poszukiwanie śladów historycznych w Amsterdamie i  Naarden, , W: B. Sitarska, R. Mnich (red.), Jan Amos Komeński a Europa XVII wieku / Jan Amos Komenský und Europa im  XVII. Jahrhundert, STUDIA COMENIANA SEDLCENSIA, tom IV, Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012, s.93 -116

59/ Sitarska Barbara, Freiheit, Verantwortung und Identität als Schlüsselkonzepte zum Verständnis des Lebens, der Arbeit und des Werkes des Johann Amos Comenius   /   Wolność, odpowiedzialność i  tożsamość  jako kluczowy projekt (zamysł) do zrozumienia życia, pracy i dzieła Komeńskiego, W:  Goris, M. A. Meyer, V. Urbánek (red.): Contemporary Perspectives on the Works of John Amos Comenius, Muzeum Komeńskiego w Holandii, Naarden 2015 (w druku).

60/ Sitarska Barbara, Dlaczego Jan Amos Komeński wciąż żyje wśród nas?, W: B. Sitarska, R. Mnich (red.): Jan Amos Komeński  w kontekście kultury i historii europejskiej XVII wieku,  STUDIA COMENIANA SEDLCENSIA, Tom III, Wyd. Akademii Podlaskiej, s. 149 – 160

61/ B. Sitarska, Jan Amos Komeński jako humanista wszechczasów, W: B. Sitarska, R. Mnich (red.), Jan Amos Komeński a Europa XVII wieku / Jan Amos Komenský und Europa im  XVII. Jahrhundert, STUDIA COMENIANA SEDLCENSIA, tom IV, Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, s. 121-150

62/ Sitarska Barbara, O Janie Amosie Komeńskim i początkach komeniologii, [w:] O Janie Amosie Komeńskim i jego poglądach na edukację, Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria PEDAGOGIKA, tom I, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2014, s. 31-62.

63/ Sitarska Barbara, Działalność polityczna i twórczość pedagogiczna Jana Amosa Komeńskiego, [w:] O Janie Amosie Komeńskim i jego poglądach na edukację, Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria PEDAGOGIKA, tom I, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2014, s. 281-300.

64/ Sitarska Barbara, Edukacja nieustająca w koncepcji Jana Amosa Komeńskiego, [w:]  O Janie Amosie Komeńskim i jego poglądach na edukację, Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria PEDAGOGIKA, tom I, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2014, s. 189-208.

65/ Sitarska Barbara,, Humanizm Jana Amosa Komeńskiego, [w:], O Janie Amosie Komeńskim i jego poglądach na edukację, Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria PEDAGOGIKA, tom I, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2014, 149-174.

66/ Sitarska Barbara, Labirynty Jana Amosa Komeńskiego i drogi prowadzące do uniwersalnej światłości, [w:], O Janie Amosie Komeńskim i jego poglądach na edukację, Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria PEDAGOGIKA, tom I, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2014, 349-370.

67/ Sitarska Barbara, Wychowanie i samowychowanie  w myśli filozoficznej Jana Amosa Komeńskiego, W: O Janie Amosie Komeńskim i jego poglądach na edukację, Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria PEDAGOGIKA, tom I, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2014, s. 119-140.

68/ Żegnałek Kazimierz, Dydaktyka Jana Amosa Komeńskiego, W: O Janie Amosie Komeńskim i jego poglądach na edukację, Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria PEDAGOGIKA, tom I, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2014, s. 63-92

69/ Muszyński Heliodor,  Metodologiczne podstawy twórczości Jana Amosa Komeńskiego, W: O Janie Amosie Komeńskim i jego poglądach na edukację, Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria PEDAGOGIKA, tom I, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2014, s. 93 – 118

70/ Tyluś Urszula, Egalitaryzm w poglądach Jana Amosa Komeńskiego, op. cit. s. 141-148

71/ Anna Klim- Klimaszewska, Ewa Jagiełło, Edukacja przedszkolna w koncepcji Jana Amosa Komeńskiego, op. cit., s.175 -188

72/ Grzegorczyk Barbara,  Nauczyciel Jana Amosa Komeńskiego, op.cit., s. 209 – 218

73/ Grzegorczyk Barbara, Uczeń w szkole Jana Amosa Komeńskiego, op. cit., s. 219- 226

74/ Jarczykowa Mariola,  Jan Amos Komeński jako przewodnik życia młodzieży, op. cit., s. 227-238

75/ Natora Halina, Jan Amos Komeński – prekursor pedagogiki specjalnej,op.cit., 239- 248

76/ Dzida Grażyna, Metoda naturalna w nauczaniu, op. cit., s. 249- 258

77/ Dzida Grażyna, Zasady nauczania, op. cit., s. 259- 280

78/ Szymańska Kamila, Komeński w Lesznie, op. cit., s. 301- 308

79/ Szymańska Kamila,  Szkolnictwo w Lesznie za czasów Komeńskiego, op. cit. s.309- 324

80/ Szymonik Wacław,  Ethos pracy twórczej w poglądach Jana Amosa Komeńskiego, op.cit., s.325- 348

 

 

Przy układaniu niniejszej bibliografii korzystano również z poniższych zestawień:

a/ Zestawienie bibliograficzne w wyborze sporządzone w oparciu o bazy Biblioteki Narodowej, bazę bibliograficzną Dolnośląskich Bibliotek Pedagogicznych, katalogi WMBP w Elblągu i jej Filii w Pasłęku oraz internetu. Oprac. Barbara Budkiewicz i Paulina Michalska

(http://wmbp.edu.pl/uploads/File/zestawienia_bibliograficzne/Jan_Amos_Komenski.htm)

b/ Pedagodzy zagraniczni od Abelarda do Vives’a. Zestawienie bibliograficzne w wyborze. Oprac. Marcin Laskowski. Łódź 2007

(http://www.pbw.lodz.pl/pedagodzy-zagraniczni.pdf)

 

 

BIBLIOGRAFIA O KOMEŃSKIM

Dr Adam Fijałkowski

Uniwersytet Warszawski

Wydział Pedagogiczny

1. A. Fijałkowski, Szkoła i wychowanie między ideałami a rzeczywistością według Jana Amosa Komeńskiego, w: Szkoła polska od średniowiecza do XX wieku między tradycją a innowacją, pod red. Ireny Szybiak, Adama Fijałkowskiego, Janiny Kamińskiej, przy współpracy Katarzyny Buczek, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2010,s.41-72.

2. A. Fijałkowski, Jan Amos Komeński w kontekście dziejów komunikacji społecznej, w: Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początków XX wieku, red. K. Jakubiak, T. Maliszewski, seria: Szkoła - państwo - społeczeństwo, red. R. Grzybowski, ,t. I, Kraków 2010, s. 445-458.

3. A. Fijałkowski, Vortrag zur Eröffnung der Ausstellung "Orbis Pictus. Die Welt in Bildern des Johann Amos Comenius" am 6.Mai 2010 in der Bibliothek für Bildungsgeschichtliche Forschung, w: "Mitteilungsblatt des Förderkreises Bibliothek für Bildungsgeschichtliche Forschung", Berlin, R. 21 (2010) 1, s. 15-21.

4. Adam Fijałkowski, Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego, "Uniwersytet Warszawski. Pismo Uczelni", nr 1 (40), luty 2009, s. 26-27.

5. Adam Fijałkowski, Orbis Pictus - Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego / Orbis Pictus - Die Welt in Bildern des Johann Amos Comenius (tekst równolegle po polsku i po niemiecku), Warszawa, Uniwersytet Warszawski, 2008

6. Adam Fijałkowski, Die 'voces variae animantium' in der Unterrichtstradition des Mittelalters und der Frühen Neuzeit, w: Das Sein des Dauer, wyd. A. Speer, Thomas-Institut der Universität zu Köln, Berlin-New York: Walter de Gruyter, 2008, s. 447-469 (Miscellanea Mediaevalia; 34).

7. Adam Fijałkowski,  Latin Text of the "vocal alphabet" in the Orbis sensualium pictus of J.A. Comenius, "Studia Comeniana et Historica" (=SCetH), wyd. Muzeum Jana Amose Komenského, Uherský Brod, Česká republika, nr 37, 2007, z. 77-78, s. 164-179.

8. Adam Fijałkowski, Comenius auf den Schultern von Riesen? Zur Erstehungsgeschichte des Orbis pictus des Johann Amos Comenius im Kontext der Geschichte der Leselehrarten, "Jahrbuch für Historische Bildungsforschung" (=JHB), wyd. H.-E. Tenorth, K.-P. Horn et al., Historische Kommission der Deutschen Gesellschaft für Erziehungswissenschaft, Berlin-Tübingen, Weinheim: Juventa-Verlag, 12, 2006, s. 147-171

9. Adam Fijałkowski, W sprawie genezy Orbis sensualium pictus Jana Amosa Komeńskiego, w: Kultura - zmiana społeczna - wychowanie: inspiracje i poszukiwania. Księga Jubileuszowa poświęcona Profesor Annie Przecławskiej, red. A. Grodzki, D. Świerczyńska-Jelonek, A. Wiłkomirska, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006,s.203-215.